دارو او آر اس (O.R.S) ، مخفف Oral Rehydration Saltاست و همانطور که از اسم آن مشخص است برای جبران آب و نمک های از دست رفته بدن و جلوگیری از وقوع دهیدراسیون، در اسهال های متوسط تجویز و مصرف می شود. این دارو کربوهیدرات ها و الکترولیت های بدن را جایگزین می کند. دارو او آر اس در رده داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی طبقه بندی می شود.
نحوه مصرف دارو او آر اس
دارو او آر اس از ترکیب کردن الکترولیت های مورد نیاز بدن (بدن برای عملکرد درست به میزان خاصی از الکترولیت ها مثل سدیم، پتاسیم و کلرید نیاز دارد) با گلوکز به دست می آید. این دارو به صورت خوراکی از راه دهان و به شکل محلول تجویز می شود. محلول او آر اس جهت تنظیم میزان مایعات و الکترولیت های ضروری بدن، در زمان هایی که الکترولیت زیادی از دست می دهد تجویز می شود. از دست دادن الکترولیت ممکن است در اثر فعالیت سنگین بدن، بیماری های عفونی، اسهال و استفراغ ،گرمازدگی ، مسمومیت های شدید و یا سوختگی باشد. در اثر این اتفاق ممکن است بدن دچار حمله های ناگهانی شود، دارو او آر اس در کلیه این موارد اثربخشی مثبت دارد. مصرف دارو او آر اس همیشه به صورت محلول بوده است. بسته های مخصوص حاوی پودر این دارو با تجویز پزشک خریداری شده و باید طبق دستور درج شده روی آن مصرف شود. تهیه محلول او آر اس به دلیل حساسیت نسبت های آن، به صورت دستور کاملا روشن و مشخص روی بسته های دارو درج می شود. معمولا پودر دارو او آر اس را باید در یک لیتر آب سرد جوشیده حل کرد و نوشید. در سال های اخیر در ایران، تعدادی از شرکت های دارویی برای سهولت مصرف دارو و رضایت مشتریان، اقدام به تولید او آر اس به صورت قرص جوشان(۱۰ عدد قرص در یک بسته) و در برخی موارد به صورت طمع دار و مطلوب برای کودکان اقدام نموده اند. لازم به ذکر است در صورت ابتلا به اسهال حاد تنها به مصرف این دارو کفایت نکرده و حتما به مراکز درمانی و پزشک مراجعه فرمایید. ممکن است در موارد اسهال شدید، پزشک سرم تراپی و یا تزریق مایعات به صورت وریدی را برای بیمار لازم بداند.
میزان مصرف دارو
مقدار مصرف دارو او آر اس نیز مانند سایر داروها باید توسط پزشک تعیین شود ولی به طور معمول مصرف آن در بزرگسالان به میزانی است که بتوانند بنوشند، و در کودکان مقدار مورد نیاز و سرعت مصرف به سن و وزن کودک و میزان از دست رفتن مایعات بدن بستگی دارد. مقدار مصرف معمول در کودکان ۱ لیتر در بازه هر ۸ تا ۲۴ ساعت بر حسب سن، و شیرخواران ۱ لیتر در ۲۴ ساعت می باشد. این فرآورده دارویی به خوبی از طریق دستگاه گوارش جذب میشود و وجود گلوکز، جذب املاح را افزایش میدهد.
عوارض مصرف دارو او آر اس
هر دارویی در کنار مزیت های فراوان و خاصیت بهبود بخشی عوارضی نیز به همراه خواهد داشت، البته در مصرف داروی او آر اس در دوز های پایین عوارضی گزارش نشده است. اما در صورت مصرف بیش از اندازه ممکن است در نوزادان کمتر از یک سال منجر به تشنج گردد، تشنج ممکن است ناشی از دهیدراتاسیون بیش از حد و تب باشد. پفکردن پلک ها و تشنگی بیش از حد نیز از عوارض جانبی این دارو به شمار می روند. همچنین این دارو، تداخل خاصی با سایر داروهای شیمیایی ندارد. اما در مواردی چون حساسیت به دارو او آر اس در مصارف قبلی و یا حساسیت به هر یک از محتویات دارو، و یا بالا بودن سطح پتاسیم خون منع مصرف دارو وجود خواهد داشت. به علاوه به یاد داشته باشید در زمان بارداری و شیردهی تنها با نظر پزشک اقدام به مصرف این دارو نمایید.
توصیه هایی برای مصرف کنندگان دارو او آر اس
- در صورت ابتلا به هر یک از بیماری های زیر، قبل از مصرف دارو او آر اس، پزشک خود را از سوابق بیماری آگاه کنید.
نارسایی قلبی
ابتلا به دیابت
تجمع آب در بدن
مشکلات کلیوی
رعایت رژیم غذایی کم سدیم و یا کم پتاسیم
خونریزی غیر طبیعی مقعد
استفراغ یا اسهال بسیار شدید
اشکال در ادرار کردن
اختلال در جذب گلوکز موجود در غذا
- محتوی هر پاکت باید در یک لیتر( تقریبا ۴ لیوان متوسط) آب جوشیده سرد شده حل شده و مصرف شود.
- به خاطر داشته باشید محلول تهیه شده دارو او آر اس را حداکثر ۲۴ ساعت می توان در یخچال نگهداری کرد.
- نوع قرص جوشان داروی او آر اس در افراد مبتلا به انسداد روده یا بیماران کبدی و کلیوی نباید مصرف گردد.
- در صورت بروز استفراغ در شیرخوار بعد از مصرف محلول او آر اس، مصرف آن را به مدت ۱۰ دقیقه قطع کنید و پس از آن، مقادیر کمتری از دارو را به اندازه پنج تا ۱۰ سی سی به وسیله سرنگ، قاشق چایخوری یا فنجان هر پنج تا ۱۰ دقیقه به او بخورانید.
- بعد از تأمین آب و املاح بدن در کودکان، سایر غذاها نیز برای او تجویز شود. در فواصل بین مصرف او آر اس، شیرخوار باید با شیر مادر یا شیر خشک تغذیه شود ، برای کودکان بزرگ تر و بزرگسالان نیز مصرف غذاهای نشاسته ای (برنج، فرنی، نان تست، سیب زمینی آب پز) و ماست در این دوره توصیه شده است. تغذیه پس از بهبود اسهال باید با حداکثر امکان ادامه یافته و در دوره نقاهت پس از بهبودی مصرف غذاها و مایعات دیگر به همراه دوز مناسب او آر اس ضروری است.
- در نظر داشته باشید در صورت کاهش متوسط آب بدن، برگشت پوست به حالت عادی کند و در صورت کاهش شدید آب بدن، برگشت پوست به حالت عادی بسیار کند خواهد بود. در حالت طبیعی پوست به طور سریع به حالت عادی باز می گردد .
- در صورت عدم بهبود با مصرف دارو او آر اس، به پزشک مراجعه کنید.
- درمان را تا توقف کامل اسهال ادامه دهید.
شرایط نگهداری دارو او آر اس
دارو او آر اس در هر نوع( به صورت پاکت یا قرص های جوشان) نیاز به نگهداری در دمای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد دارد.
قبل از استفاده پودر او آر اس باید به تاریخ انقضاء آن توجه کرده و دقت داشته باشید که پودر تغییر رنگ نداده و چسبنده نباشد.
دارو را دور از نور و رطوبت نگهداری کنید.
مانند تمام داروها، دسترسی کودکان به این دارو ممکن است عوارض جبران ناپذیری در پی داشته باشد، بنابراین محل نگهداری دارو او آر اس دور از دسترس کودکان باشد.