مواد قالبگیری در دندانپزشکی برای ساخت قالب موثری از دندان برای تشخیص بافت داخلی دندان به کار می رود؛ انواع مختلفی از این مواد در بازار موجود می باشد. اخیرا مواد قالبگیری الاستومری با ویژگی ها خاصی که دارند بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند. در ادامه می توانید با انواع مواد قالبگیری در دندانپزشکی و همچنین نکات ضروری در قالبگیری بیشتر آشنا شوید
قالبگیری در دندانپزشکی
یک دندانپزشک برای انجام بسیاری از فعالیت های خویش نیازمند تهیه قالب مشخصی از دندان است؛ زیرا قالبگیری دندانپزشک را قادر می سازد که بتوان به طور کامل دندان و بافت های اطراف آن را تشخیص دهد. در این زمینه انواع بسیاری از مواد قالبگیری در دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد که در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است. همچنین مطالبی مبنی بر نکات اصلی در مورد تهیه قالب ارائه گردیده است. قالبگیری از محیط داخلی دندان برای انجام بسیاری از اقدامات بر روی دندان، امر ضروری می باشد. هر کدام از مواد قالبگیری در دندانپزشکی دارای ویژگی های منحصر به فردی است که با توجه به مقاومت مورد نیاز انتخاب می گردد. به طور مثال پلی سولفیدها ماده سختی می باشند که میزان زمان میکس آنها ۶۰ ثانیه و زمان setting شدن ۲۰ دقیقه می باشد. کارشناس ساخت کست ها یا سازه های گپی تشخیصی علاوه بر مقاومت مورد نیاز، زمان میکس شدن و زمان setting شدن را نیز برای انتخاب مواد قالبگیری در دندانپزشکی در نظر می گیرد.
مواد قالبگیری در دندانپزشکی
انواع مختلفی از مواد قالبگیری در دندانپزشکی مورد استفاده است. ولی مهمترین آنها:
- پلی اتر
- پلی سولفید
- سیلیکون افزایشی
- سیلیکون غیر افزایش
- سیلیکون تراکمی
در همه این مواد فاکتورهای موثر بسیاری موجود است که سبب انتخاب آنها می گردد. از جمله مهمترین فاکتورها می توان به مخلوط کردن اشاره نمود اگر زمان اختلاط بیشتر و طولانی باشد در این صورت به آسانی سست شدن اتفاق می افتد.
بعد از انتخاب نوع مواد قالبگیری در دندانپزشکی نکات مهمی برای تشکیل قالب باید در نظر گرفته شود. از جمله نسبت آب به پودر باید به گونه ای تنظیم گردد که آب کمتری مورد استفاده قرار بگیرد تا زمانset شدن سریع اتفاق بیفتد. مرطوب بودن هوا نقش بسیاری در زمان set شدن دارد به گونه ای که در هوای مرطوب احتمال جذب آب وجود دارد که در اثر آن set شدن به آرامی انجام می شود. دمای آب به کار رفته نیز برای مخلوط شدن به پودر ماده قالبگیری بسیار مهم است معمولا توصیه می شود برای نتایج بهتر آب در دمای ۲۵ درجه یا دمای اتاق باشد. هرچه آب به کار رفته برای فرایند مخلوط گرمتر باشد سریعتر سست می شود به همین دلیل گرمتر از دمای ۷۰ درجه به هیچ وجه توصیه نمی شود. نوع گچ انتخابی نیز می تواند زمان set شدن را تحت تاثیر قرار دهد. مواد قالبگیری این امکان را به دندانپزشک می دهد که بتواند به طور دقیق دندان و بافت های اطراف آن را مورد بررسی قرار دهد زیرا این نوع مواد می توانند به طور دقیق جزییات داخل دندان را ثبت کنند. قالبگیری به دو صورت می باشد که در حالت ابتدا نگاره منفی از دندان و بافت های اطراف آن می باشد و با به کار گیری گچ ریخته گری می توان نگاره مثبت از دندان و ساختار اطراف آن به دست آورد؛ که از این نوع مدل به عنوان کست یاد می شود.
انواع قالبگیری
بعد از انتخاب مواد قالبگیری در دندانپزشکی در دو مرحله فرایند قالبگیری انجام می شود
- قالبگیری اولیه: این نوع قالبگیری برای تشخیص مدل درمان و سابقه درمان، ارتودنسی، روکش موقت، تری های اختصاصی، مدل تشخیص به کار گرفته می شود.
- قالبگیری نهایی: در قالبگیری نهایی که به طور کامل جزییات بافت دندان قابل درک است تکنسین لابراتوار می تواند اقدامات مربوطه را با توجه به نتایج مشخص شده انجام دهد.
قالبگیری بدست آمده را سازه گچی تشخیصی در نظر می گیرند. سازه گچی تشخیصی در دو نوع می باشد:
مدل گچی: زمانی از این نوع سازه گپی تشخیصی استفاده می شود که مقاومت و ابعاد آن مهم نیست.
دنتال استون: نوعی دیگر از گچ می باشد که مقاوم تر از مدل گپی بوده و زمانی که تشخیص دوره ای زمان بری در نظر گرفته شده می توان از آن استفاده کند. کاربرد دیگر آن زمانی است که خود سازه گچی تشخیصی برای طرحی مورد استفاده است. به طور مثال ساخت یک tray اختصاصی نیازمند استفاده از این نوع سازه است.
نکات مهم برای استفاده مواد قالبگیری در دندانپزشکی
در به کار گیری مواد قالبگیری در دندانپزشکی باید نکات کلی رعایت شود از جمله نسبت آب به پودر که باید میزان آب مشخص و دقیق برای ایجاد خمیر قالبگیری مورد استفاده قرار گیرد . اگر چه گچ و دنتال استون (سنگ دندان) هر دو دارای ترکیبات اولیه مشابهی هستند ولی همانطور که در بالا گفته شد ساختارهای فیزیکی متفاوت دارند؛ و به همین دلیل میزان پودر و آب به کار رفت باید با توجه به نوع مواد قالبگیری در نظر گرفته شود؛ زیرا این نسبت تاثیر زیادی بر زمان تنظیم و مقاومت مواد قالبگیری در دندانپزشکی دارد.
برای مدل گچی معمولا از نسبت ۴۵ میلی لیتر آب و ۱۰۰ گرم پودر استفاده می شود در حالی که برای دنتال استون، ۳۲ میلی لیتر آب و ۱۰۰ گرم پودر مورد نیاز است البته این درصد ها می تواند در برخی موارد با توجه به نوع مقاومت دلخواه تغییر کند. سازنده کست ها یا همان سازه های گچی تشخیصی معمولا این نسبت به کار رفته را مشخص می کنند. نوع کست به کار رفته نقش موثری در زمانsetting دارد. زمانsetting به زمان جامد شدن قالب تهیه شده اطلاق می گردد.
مواد قالبگیری الاستومری در دندانپزشکی
نوع دیگری از مواد قالبگیری در دندانپزشکی موجود می باشد که اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. مواد قالبگیری الاستومری که دارای ویژگی الاستیک و خاصیت سفت شوندگی خود به خودی است توانسته جایگزین خوبی برای سایر مواد قالبگیری در دندانپزشکی باشد. مواد قالبگیری الاستومری هم به صورت کاتالیزور و هم به صورت base در بازار موجود است. این ماده قالبگیری در دو متد در فرایند تزریق مورد استفاده قرار می گیرد:
- تیوب های خمیری
- سیستم پوتی یا کارتریج