بیماری جذام که از دیر باز، شیوع داشته است، همواره دلهره و نگرانی زیادی را با خود به همراه دارد. شاید بتوان گفت، این بیماری، قدیمی ترین بیماری باستان نیز می باشد. متأسفانه اثرات این بیماری بر ظاهر افراد، می توانند عواقب روحی زیادی را به دنبال داشته باشد. در این مقاله، با علل و علائم این بیماری آشنا می شوید.
بیماری جذام چه نوع بیماری است؟
بیماری جذام یا خوره (Leprosy) که به بیماری هانسن نیز معروف می باشد، یک بیماری عفونی است که منشأ آن باکتری های مایکوباکتریوم لپره و مایکوباکتریوم لپراماتوسیس می باشند. این بیماری عفونی با شدت گرفتن، می تواند بر اعضای مختلف بدن تأثیر گذارد و سبب ایجاد اختلال در عملکرد هر یک از آنها شود. بیماری جذام، از زمان های بسیار دور، افراد در جوامع مختلف را درگیر کرده است و بیش از سایر بیماری ها، سبب ترس و نگرانی مبتلایان به آن و حتی اطرافیانشان گردیده است. البته شدت این بیماری در دوره های مختلف، متفاوت بوده است. به عنوان مثال اوایل قرون وسطی تا انتهای جنگ های صلیبی، این بیماری با شدت زیادی مواجه شد اما در اواخر قرون وسطی، در غرب به شکل قابل توجهی کنترل شد و کاهش یافت.
در یک تعریف کلی میتوان گفت: بیماری جذام با ایجاد ضایعه های قرمز رنگ به نام هیپوپیگمانته بروز می کند، که با درگیر کردن اعصاب محیطی و از بین بردن حس و اسمیر پوستی مثبت، منجر به ایجاد عوارضی در سطح بدن می شود.
علل ایجاد بیماری جذام و راه های انتقال آن در بدن چیست؟
همان طور که اشاره شد که علل ایجاد بیماری جذام یک منشأ باکتریایی است.مایکوباکتریوم لپره و مایکوباکتریوم لپراماتوسیس، دو نوع باکتری هستند که این بیماری هولناک را ایجاد می کنند. باکتری مایکوباکتریوم لپره نوعی باکتری اسید فاست است که رشد آن به کندی صورت می گیرد.لین میکروب از طریق تماس نزدیک و طولانی فردی که از طریق ژنتیکی مستعد ابتلا به جذام است با فردی که مبتلا به باسیل جذام درمان نشده است، ایجاد می شود.یکی از شایع ترین راه های انتقال این بیماری، از مادر به جنین است. هم چنین این بیماری از طریق دستگاه تنفسی، دستگاه گوارش و حتی پوست، نیز انتقال می یابد. ساس و پشه خاکی از دیگر ناقلان جذام هستند. سرایت بیماری از طریق خاک هم امکان پذیر است. ترشحات بینی فرد مبتلا به بیماری، نیز می تواند اطرافیان را درگیر نماید.
علائم بیماری جذام
بیماری جذام مانند بسیاری از بیماری های دیگر، علائمی را به همراه دارد. از جمله علائم این بیماری می توان به بی حسی پوست و رنگ پریدگی آن اشاره کرد. در واقع این علائم، از اولین علائم بروز بیماری جذام می باشد. به مرور و با گسترش بیش تر بیماری در سطح بدن، ممکن است اندام های مختلف بدن مانند بینی، غدد لنفاوی، کلیه ها و بیضه ها نیز درگیر شوند. هم چنین این بیماری می تواند اعصاب بالا تنه را گرفتار و نهایتاً سب اختلال حرکتی در اعضای مختلف شود. این اختلال حرکتی در اعضای مختلف ناشی از بیماری خوره یا جذام، می تواند به حدی باشد که حتی شخص مبتلا، آسیب ناشی از اشیای تیز با عضو بی حس شده ی خود را متوجه نشود. متأسفانه این بی حسی، می تواند زمینه ای برای افزایش زخم در سطوح مختلف بدن شود. زخم هایی که عمدتاً با زخم های ناشی از بیماری دیابت، مشابهت دارند و خیلی از افراد، این نوع زخم ها را با یکدیگر اشتباه می گیرند. عدم توجه به این زخم ها، می توانند سبب ایجاد عفونت و مشکلات بعدی شود. هم چنین آسیبی که این بیماری به بدن وارد می کند، گاهاً سبب تغییر فرم اعضای بدن مانند دست و پا می شود. برخی از مبتلایان به بیماری جذام به دلیل چرخش ایجاد شده در استخوان کف پا، قادر نیستند پای خود را به درستی روی زمین قرار دهند و تنها بخشی از کف پای آن ها روی زمین قرار می گیرد. از دیگر علائم بیماری جذام باید به خشکی زیاد در پوست بدن اشاره کرد. این امر به دلیل کاهش تعریق در اثر اختلالات ایجاد شده در بدن می باشد. اختلال در بینایی و حتی نابینایی کامل در اثر صدمات وارده به قرنیه ی چشم، هم از علائم بیماری جذام می باشد.
بیماری جذام، می تواند تا مدت ها در بدن مخفی بماند!
هر چند که بیماری نا خوشایند جذام می تواند علائمی داشته باشد و این علائم به مرور، بیشتر جلوه نمایند اما ممکن است تا مدت ها حتی برای سال ها، این بیماری در بدن به صورت نهفته باقی بماند. در صورتی که فرد مبتلا، از سیستم ایمنی قوی تری برخوردار باشد در سرکوب میکروب مولد این بیماری، موفق تر عمل خواهد کرد و در صورت برخورداری از سیستم ایمنی ضعیف، این میکروب ها، سبب افزایش بیش از بیش بیماری در بدن خواهند شد. آزمایش خون، یکی از مطمئن ترین راه ها برای اثبات این بیماری و درمان زود هنگام آن می باشد.
انواع بیماری جذام
در حالت کلی این بیماری را می توان به دو نوع خشک و مرطوب تقسیم کرد. که هر یک علائم و عوارض خاص خود را دارند. در جذام مرطوب لکه های کم رنگی در سطح پوست ایجاد می کند و با عوارض هم چون دفرمگی انگشتان دست و پا، چنگکی شدن آنها، بی حسی و کاهش قدرت بینایی همراه است. ، ضایعات پوستی زیادی را سبب می شود اما از نظر درگیری اعصاب محیطی، صدمات کمتری نسبت به جذام خشک وارد می کند.
بیماری جذام در کدام مناطق بیشتر است؟
شیوع برای اولین بار در کشور های هند و مصر دیده شد. در حال حاضر نیز کشورهای هند، نیجریه، میانمار، نپال، بنگلادش، ماداگاسکار، در بردارنده قریب به نود و یک درصد از مبتلایان به این بیماری هستند. به طور کلی می توان گفت در کشورهای در حال توسعه و یا توسعه نیافته، شیوع این بیماری بیشتر است. در کشور ما نیز، مبتلایان به این بیماری دیده می شوند که در محدوده شهر تبریز، آمار بالاتری گزارش شده است. حتی دهکده ای نیز برای نگهداری و مراقبت از این بیماران در نظر گرفته شده است.
آیا بیماری جذام قابل درمان است؟
در رابطه با درمان باید گفت، تشخیص زود هنگام بیماری، نقش مهمی در درمان آن دارد. یعنی تا قبل از ریشه دوانی بیماری در سطح بدن، می توان به کمک داروهای کشف شده برای آن، رشد این بیماری را متوقف نمود. اما در صورتی که میکروب، بیماری زا، بر سیستم ایمنی بدن غلبه نماید و سبب تخریب بافتی شود، درمان این بیماری سخت و گاهاً غیر ممکن می شود.
در این مطلب از وبسایت دانشنامه پزشکی آریا درباره بیماری جذام صحبت کردیم و از این که تا پایان متن همراه ما بودید سپاسگزاریم. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید مطالب دسته بیماری ها را مطالعه بفرمایید.