بیماری های متعددی می توانند بر روی عملکرد صحیح ریه تاثیر بگذارند. یکی از تست های تشخیصی که به فرد کمک می کند تا از وضعیت ریه خود آگاه شود، تست اسپیرومتری می باشد که در ادامه درباره چگونگی انجام این تست و کاربرد آن بیشتر توضیح خواهیم داد تا در صورتی که مشکلی در ریه های خود احساس می کنید بتوانید آن را پیشگیری و یا برطرف سازید.
تست اسپیرومتری چیست؟
در هر عمل دم و بازدم ریه های شما حجم مشخصی هوا را جذب و دفع می نمایند که گاها برخی افراد به دلیل وجود مشکلات تنفسی قادر به استفاده از تمامی حجم ریه خود نیستند. یا این تست مقدار هوای رد و بدل شده در طی یک تنفس ( یک دم و یک بازدم) اندازه گیری می شود. از دیگر موارد قابل اندازه گیری با این تست، سرعت تنفس شما می باشد. برخی افراد به دلیل مبتلا بودن به بیماری های تنفسی مزمن، باید این تست را به صورت دوره ای انجام دهند تا پزشک از روند درمان و تاثیر داروها بر روی ریه ها آگاه شود. تست اسپیرومتری دو مدل می باشد: ۱_ نوع تشخیصی، ۲_ انگیزشی که نوع دوم جنبه درمانی نیز خواهد داشت. در ادامه درباره هر یک از این دو تست اسپیرومتری به طور کامل توضیح خواهیم داد.
تست اسپیرومتری برای تشخیص چه بیماری هایی انجام می شود؟
این تست به منظور تشخیص بیماری هایی که در ذیل ذکر شده اند به کار برده می شوند:
۱_ آمفیزم: نوعی اختلال است که باعث تجمع بیش از حد هوا در قسمت های انتهایی برونش های ریه می شود که منجر به تخریب آلوئول ها ( کیسه های کوچک هوایی در ریه ) می شود. در نتیجه تبادلات گازی در ریه کاهش می یابد.
۲_ برونشیت مزمن: در این بیماری، برونش های ریه به دلایل مختلفی از جمله افزایش ترشحات خلطی، انقباض عضلات صاف (برونکواسپاسم) و یا التهاب دچار تنگی می شوند که مانع از عبور هوا در بین برونش های ریه خواهد شد.
۳_ آسم: یک بیماری التهابی مزمن راه های هوایی می باشد که موجب حساسیت بیش از حد راه هوایی و ادم مخاط ها می شود که به صورت دوره های عود کننده خود را نشان خواهد داد.
۴_ COPD : نوعی اختلال مزمن که علت آن می تواند سایر بیماری های ریوی از جمله برونشیت و آمفیزم باشد.
۵_ برونشکتازی: فرایندی التهابی ناشی از عفونت ریه که باعث صدمه به دیواره برونش و از بین رفتن ساختمان نگهدارنده آن می شود و نیز تولید مقادیر زیادی خلط غلیظ که برونش را مسدود می کنند.
چگونگی انجام تست اسپیرومتری
۱_ در ابتدا به منظور کاهش استرس احتمالی بیمار، روند کار را به طور کامل به بیمار توضیح دهید. توجه داشته باشید که کلیه موارد ذکر شده را به دقت انجام دهید تا نتیجه تست کاذب نباشد.
۲_ بینی بیمار با گیره ای مخصوص مسدود می شود.
۳_ از فرد خواسته می شود که تا حد امکان نفس عمیق کشیده و سپس در هنگام بازدم لوله اسپیرومتر را جلوی دهان خود گرفته و در حد توان خود هوای موجود در ریه های را تخلیه نماید.
۴_ بر روی مانیتور نتیجه حاصل از عملکرد ریه های شما ثبت می شود.
۵_ این تست تا ۳ بار انجام خواهد شد تا پزشک از صحت آن اطمینان حاصل نماید.
۶_ برخی افراد به تشخیص پزشک در تست دوم و یا سوم از برونکودیلاتورهای استنشاقی ( گشاد کننده های برونش ) استفاده می کنند تا از تاثیر آن بر تنفس شما مطلع شوند. فراموش نکنید که پس از استفاده از اسپری باید برای اثر گذاری آن حدودا ۱۵ دقیقه صبر نمایید.
۷_ به بیمار از روز قبل آموزش می دهیم که قبل از انجام تست پرخوری نکنند چرا که بیش از حد پر بودن معده می تواند بر روی تنفس شما و در نهایت نتیجه تست اثر بگذارد.
تست اسپیرومتری انگیزشی چیست؟
اسپیرومتری انگیزشی یک روش تنفس عمیق می باشد که بازخورد قابل مشاهده ای به وجود می آورد و بیمار را تشویق می کند تا برای ایجاد حداکثر اتساع ریه و پیشگیری یا کاهش آتلکتازی ( روی یکدیگر خوابیدن ریه ها )، آهسته و عمیق نفس بکشید. هدف از بکارگیری اسپیرومتری انگیزشی این است که اطمینان حاصل شود، حجم هوای دم به تدریج و با تنفس عمیق و عمیق تر بیمار، افزایش پیدا می کند. اسپیرومتری انگیزشی دو نوع می باشد: حجمی یا جریانی.
در نوع حجمی، حجم جاری اسپیرومتری بر طبق آموزش های کارخانه سازنده تنظیم می شود. بیمار از طریق قطعه دهانی اسپیرومتر نفس عمیق می کشد، در حداکثر اتساع ریه مکث می کند و سپس خود را شل کرده و بازدم انجام می دهد. جهت جلوگیری از خستگی پیش از انجام یک تنفس دیگر با اسپیرومتری، بیمار می تواند چند نفس عادی بکشد. حجم به طور دوره ای در حد تحمل، افزایش می یابد. در اسپیرومتر جریانی، حجم قابل تنظیم نیست و اسپیرومتر حاوی چند گلوله متحرک می باشد که با نیروی تنفس بیمار به طرف بالا رانده می شوند و تا هنگامی که بیمار در اسپیرومتر می دمد، این گلوله ها معلق می مانند. مقدار هوای تنفس شده و جریان هوا، بر اساس طول مدت و میزان بالا رفتن گلوله ها تخمین زده می شوند.
موارد استفاده از تست اسپیرومتری انگیزشی چیست؟
اسپیرومتری انگیزشی، بعد از عمل جراحی به خصوص جراحی های مربوط به قفسه سینه و ناحیه شکمی انجام می شود که به منظور افزایش اتساع آلوئول و پیشگیری یا درمان آتلکتازی مورد استفاده قرار می گیرد. تدابیر پرستاری برای بیماری که از تست اسپیرومتری انگیزشی استفاده می کند شامل: قرار دادن بیمار در وضعیت مناسب به طوری که بیمار به حالت نشسته یا نیمه نشسته قرار می گیرد تا حرکات دیافراگم را افزایش دهد با این حال این پروسیجر می تواند در هر وضعیتی برای بیمار انجام شود. سپس آموزش روش استفاده از اسپیرومتری انگیزشی و تنظیم اهداف تست و ثبت نتایج درمان باشد.
انجام تست اسپیرومتری بسیار آسان می باشد و در گروه تست های غیر تهاجمی دسته بندی می شود که در تشخیص مشکلات ریه بسیار کارآمد است و می تواند به بهبود روند بیماری شما نیز کمک شایانی نماید. پس در صورتی که پزشک به شما پیشنهاد انجام این تست را داد بدون هیچ گونه نگرانی برای انجام آن اقدام نمایید.